Mối quan hệ giữa oncogene và ung thư di truyền là gì?
Th4
Không ít gia đình có tới vài người mắc ung thư, đó là lý do khái niệm ung thư di truyền được sinh ra. Vậy oncogene có mối liên quan gì với ung thư di truyền, tìm hiểu ngay.
Bạn đang đọc: Mối quan hệ giữa oncogene và ung thư di truyền là gì?
Hiện nay ung thư là một trong vấn đề gia tăng nhanh chóng, có tỷ lệ tử vong hàng đầu. Trong đó 5 – 10% người mắc xuất phát từ nguyên nhân đột biến gen di truyền. Vì thế, hãy cùng Nhà thuốc Long Châu tìm hiểu về mối quan hệ giữa oncogene và ung thư di truyền trong bài viết dưới đây.
Mối quan hệ giữa oncogene và ung thư di truyền, các nhóm gen gây ung thư chính
Có 4 loại gen chính tham gia vào quá trình phân chia tế bào. Hầu hết các khối u đều có các đột biến của ít nhất một trong các loại gen này:
Gen ức chế sinh ung thư
Các gen có vai trò quan trọng trong ức chế sự phát triển của ung thư bằng cách kiểm soát quá trình phân chia tế bào, từ đó ngăn chặn sự hình thành của khối u. Khi có đột biến xảy ra trên các gen này, tế bào không thể hiểu được hướng dẫn để ngừng phát triển, dẫn đến sự lan rộng ngoài tầm kiểm soát và có thể dẫn đến sự xuất hiện của ung thư.
Thường thì, các đột biến trên gen ức chế ung thư xuất hiện ở tế bào dòng sinh dục, gây ra các hội chứng ung thư di truyền như ung thư nguyên bào võng mạc. Một số gen ức chế ung thư phổ biến bao gồm gen TP53 (mã hóa các yếu tố phiên mã tế bào) và gen RB1 (điều chỉnh chu kỳ tế bào).
Gen sinh ung thư
Gen sinh ung thư, hay còn được gọi là oncogene, thường có nguồn gốc từ các gen tiền ung thư, được biết đến như proto-oncogene. Khi có đột biến xảy ra trong một gen tiền ung thư, gen này có thể biến đổi thành một gen sinh ung thư, gọi là oncogene và gây ra tình trạng không kiểm soát được sự tăng sinh và biệt hóa của tế bào.
Trái ngược với các gen ức chế ung thư, các gene sinh ung thư thường có tính trội ở mức tế bào và phân tử, tức là chỉ cần một gen bị đột biến (ở trạng thái dị hợp) đã có thể gây ra sự hình thành của khối u. Các gen sinh ung thư thường được tìm thấy trong các dạng ung thư phát triển từ tế bào sinh dưỡng. Loại đột biến này thường xảy ra trong tế bào somatic, không gây ra các hội chứng ung thư di truyền.
Gen tham gia quá trình sửa chữa DNA
Khác với oncogene, DNA trong mỗi tế bào của cơ thể chúng ta thường chịu nguy cơ bị tổn thương. Tuy nhiên, có nhiều protein khác nhau trong tế bào có chức năng sửa chữa các phần tử DNA bị hỏng. Hầu hết các tổn thương DNA sẽ được sửa chữa ngay lập tức nhờ vào các protein này. Các gen chịu trách nhiệm mã hóa các phân tử protein này được gọi là gen tham gia vào quá trình sửa chữa DNA.
Nếu có đột biến xảy ra trong các gen sửa chữa DNA, làm cho quá trình này không diễn ra hoặc diễn ra không hoàn chỉnh, thì sẽ ảnh hưởng đến quá trình điều hòa hoạt động của tế bào, tạo điều kiện cho sự hình thành của khối u. Các hội chứng ung thư di truyền thường gặp bao gồm ung thư vú liên quan đến yếu tố di truyền trong gia đình và ung thư đại trực tràng không phát sinh từ polyp.
Gen tham gia vào quá trình apoptosis
Các gen tham gia vào quá trình apoptosis, hay còn gọi là sự tự hủy của tế bào theo chương trình, là những gen quyết định xác định khi nào một tế bào sẽ tự hủy nếu nó trở nên quá già hoặc bị tổn thương. Quá trình này là một phần quan trọng và phức tạp trong quá trình duy trì sự cân bằng của cơ thể và ngăn chặn sự phát triển của ung thư.
Có nhiều gen và protein khác nhau tham gia vào quá trình apoptosis. Nếu những gen này bị đột biến, một tế bào bị lỗi có thể không chết như dự kiến và tiếp tục sống sót, dẫn đến nguy cơ phát triển ung thư.
Ai nên đi làm xét nghiệm ung thư di truyền?
Khuyến cáo mọi người nên thực hiện xét nghiệm sàng lọc ung thư di truyền ít nhất một lần trong đời. Xét nghiệm này có thể phát hiện sớm các dấu hiệu của ung thư di truyền như phát hiện các gen sinh ung thư oncogene. Trong một số trường hợp cụ thể, bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện xét nghiệm này.
Đối tượng nào cũng nên quan tâm đến nguy cơ mắc ung thư di truyền. Việc thực hiện xét nghiệm này giúp giảm bớt lo lắng và hạn chế rủi ro cho bản thân cũng như cho thế hệ sau. Nếu đã có chẩn đoán ung thư, xét nghiệm sàng lọc có thể giúp trả lời câu hỏi liệu có yếu tố di truyền nào gây nguy cơ mắc các loại ung thư khác không, hoặc liệu có nguy cơ di truyền ung thư cho con cháu hay không.
Một số yếu tố trong gia đình cũng cần quan tâm, bao gồm:
- Có nhiều thành viên trong gia đình được chẩn đoán mắc ung thư.
- Có thành viên mắc nhiều loại ung thư khác nhau, hoặc mắc ung thư ở các cơ quan cặp như vú, thận, mắt,…
- Có thành viên mắc ung thư hiếm hoặc ở tuổi trẻ không thường thấy.
- Có thành viên được chẩn đoán mang đột biến gen.
- Có ít nhất một người trong họ hàng gần bị mắc bệnh ung thư được cho là có liên quan đến ung thư di truyền.
Khi có các yếu tố chỉ điểm về nguy cơ cao mắc ung thư di truyền, việc thực hiện xét nghiệm sàng lọc trở nên cực kỳ quan trọng. Điều này có thể phản ánh qua chủng tộc, dân tộc, hoặc sự xuất hiện của các hội chứng di truyền như hội chứng đa polyp tuyến gia đình hoặc hội chứng Lynch tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng không polyp và các bất thường di truyền khác.
Tìm hiểu thêm: Cách xử trí khi bị con vắt hút máu
Lợi ích của xét nghiệm sàng lọc ung thư di truyền
Việc thực hiện xét nghiệm sàng lọc để kiểm tra gen di truyền về ung thư mang lại ý nghĩa vô cùng quan trọng. Người mang gen di truyền về ung thư thường có nguy cơ cao hơn so với người không mang gen đó.
Khi được chẩn đoán mắc bệnh ung thư di truyền, xét nghiệm ung thư di truyền giúp quyết định phương pháp điều trị phù hợp, đơn giản và hiệu quả, không chỉ về sức khỏe mà còn về mặt kinh tế và tránh được biến chứng. Xét nghiệm ung thư di truyền cũng đánh giá được tỉ lệ di truyền gen đến con cháu cũng như nguy cơ mắc ung thư của họ. Nó cũng giúp xác định các đột biến gen và lập kế hoạch phòng tránh chủ động, tránh xa các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư.
Kết quả âm tính không có nghĩa là bạn không bị ung thư, mà chỉ đơn giản là nguy cơ bạn mắc bệnh sẽ thấp hơn so với người không mang gen đó và nguy cơ này tương đương với tỷ lệ chung trong quần thể (ung thư do môi trường và lối sống).
Khi có kết quả xét nghiệm sàng lọc ung thư di truyền, cùng với sự tư vấn từ các chuyên gia về gen và ung thư, bạn sẽ nhận được thông tin đầy đủ về nguy cơ ung thư của mình, từ đó giúp giảm bớt lo lắng và có những biện pháp can thiệp phù hợp để phát hiện sớm ung thư, tăng hiệu quả điều trị và giảm rủi ro cũng như chi phí điều trị.
>>>>>Xem thêm: Tìm hiểu về đặc điểm của tế bào máu
Trên đây là những giải đáp thắc mắc về mối liên quan giữa oncogene và ung thư di truyền. Để hạn chế rủi ro sức khỏe, tốt nhất bạn nên đi sàng lọc ung thư di truyền ít nhất một lần trong đời nhé!
Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể. Xem thêm
